Αφού είναι ποδοσφαιριστής τι ανάγκη έχει;

Ο Νίκος Τσουμάνης, ο οποίος βρέθηκε νεκρός στο αυτοκίνητό του, ήταν 31 χρόνων και είχε υπογράψει στον Μακεδονικό το περασμένο καλοκαίρι. Θα έπαιρνε 500 ευρώ. Δεν βγαίνεις να ζήσεις με αυτά τα χρήματα. Βρήκε δουλειά και σε ένα σούπερ μάρκετ, να παίρνει από ΄κει άλλα 700 ευρώ για να φτάσει να έχει ένα σεβαστό εισόδημα ώστε να βγαίνει ο μήνας. 

Βγήκαν φίλοι του και είπαν πως το τελευταίο διάστημα ο πρώην ποδοσφαιριστής του Άρη αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα, ήταν πολύ σκεπτικός και ενδεχομένως να είχε κατάθλιψη. Μια ασθένεια που δεν… επιλέγει τα θύματά της. Τα συναισθήματα απόγνωσης, απελπισίας, αγωνίας μπορούν να είναι και για ανθρώπους που κάποιοι άλλοι ίσως θεωρούν «άτρωτους».

Από έναν ποδοσφαιριστή που παλεύει για το μεροκάματο μέχρι και έναν σούπερ σταρ της μπάλας. Για ποιο λόγο «απαγορεύεται» ένας ποδοσφαιριστής (ένας αθλητής γενικότερα) να έχει κατάθλιψη; Για ποιο λόγο δεν «επιτρέπεται» να αντιμετωπίζει προβλήματα στην καθημερινότητά του. Επειδή κάποιοι θεωρούν πως οι ποδοσφαιριστές τα έχουν όλα… λυμένα;  

Αυτό που συνέβη με τον Τσουμάνη αποτελεί αποτέλεσμα της εργασιακής ανασφάλειας που βιώνουν οι επαγγελματίες και ημι-επαγγελματιες ποδοσφαιριστές… Πάντα και ασχέτως της πανδημίας του κορωνοϊού που επιδείνωσε τα προβλήματα με τις ψυχικές ασθένειες συνολικά στην κοινωνία. Δυστυχώς πολλοί ποδοσφαιριστές παλεύουν με την κατάθλιψη. Καποιοι πέφτουν σε εξαρτήσεις. Κάποιοι επιδιώκουν την αδρεναλίνη και «καρφώνονται» με τα αυτοκίνητα. Δεν είναι εύκολο το περιβάλλον. Μια ατυχία και τελειωσε η καριέρα.

Τα χρήματα και η δόξα που τους αποφέρει αυτό που κάνουν δεν μπορούν να καλύψουν πάντα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Πολλοί ονειρεύονται να τους μοιάσουν παραγνωρίζοντας πολλές φορές το σκοτάδι που υπάρχει πίσω. 

Ο Τζιανλουίτζι Μπουφόν είναι ίσως ο πιο γνωστός ποδοσφαιριστής που έχει μιλήσει δημόσια για τη μάχη με την κατάθλιψη, για την περίοδο που ενώ η καριέρα του «φτιαχνόταν» δεν ήθελε ούτε να σηκωθεί από το κρεβάτι. 

«Θα σου συμβεί στο απόγειο της καριέρας σου όταν θα έχεις όλα όσα επιθυμεί ένας άνδρας. Θα είσαι 26. Ο τερματοφύλακας της Γιουβέντους και της εθνικής Ιταλίας. Θα έχει χρήματα και θα σε σέβονται όλοι. Θα σε φωνάζουν Superman αλλά δεν είσαι. Είσαι ένας άνθρωπος όπως όλοι οι άλλοι. Η αλήθεια είναι ότι η πίεση του επαγγέλματος θα σε κάνει ρομπότ. Η ρουτίνα σου θα γίνει φυλακή. Πας προπόνηση. Γυρίζεις σπίτι και βλέπεις τηλεόραση. Κοιμάσαι. Τα ίδια την επόμενη ημέρα. Κερδίζεις. Χάνεις. Τα ίδια και τα ίδια. Ένα πρωί θα ξυπνήσει και τα πόδια σου θα τρέμουν ανεξέλεγκτα. Θα είσαι τόσο αδύναμος που δεν θα μπορείς να οδηγήσεις. Στην αρχή θα νομίζεις ότι είναι κούραση, ίωση. Θα χειροτερέψει. Θα θες να κοιμάσαι. Στην προπόνηση όλες οι αποκρούσεις θα σου φαίνεται ότι χρειάζονται υπέρ-προσπάθεια. Για επτά μήνες δεν θα μπορεί να βρεις λόγο να χαρείς την ζωή». 

Είναι γνωστή, επίσης, η ιστορία του Σεμπάστιαν Ντάισλερ, ο οποίος έφτασε σε σημείο να νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική. Αποχώρησε από την ενεργό δράση σε ηλικία μόλις 27 ετών. Ο Ντάισλερ, θεωρήθηκε στα πρώτα του ποδοσφαιρικά βήματα, ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα του γερμανικού ποδοσφαίρου τα τελευταία χρόνια. Από το 2000 όμως, όταν και πήρε μεταγραφή για τη Χέρτα Βερολίνου, άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα τραυματισμού στο δεξί του γόνατο. Ένα πρόβλημα στη μέση τον Οκτώβριο του 2003, είχε ως αποτέλεσμα να πάθει κατάθλιψη και να παραμείνει για ένα χρόνο περίπου σε ειδική κλινική. Από τότε πήρε την «κάτω βόλτα», η κατάστασή του βελτιώθηκε όταν η γυναίκα του έφερε στον κόσμο το πρώτο τους παιδί, αλλά όσο δεν τον εγκατέλειπαν οι τραυματισμοί δεν τον εγκατέλειπε ούτε η κατάθλιψη…  Ο καθηγητής ψυχιατρικής Φλοριάν Χόλσμπερ, ο οποίος παρακολουθούσε τότε τον Ντάισλερ, έλεγε πως η περίπτωση του παίκτη είναι μία τυπική περίπτωση αθλητή με διαταραγμένο νευρικό σύστημα.

Ο Ρόμπερτ Ένκε αυτοκτόνησε… Δεν ξεπέρασε ποτέ τον χαμό της κόρης του, χρειάστηκε ψυχολογική υποστήριξη, αλλά το τραύμα ήταν μεγάλο. 

Στα 42 του χρόνια, ο ομοσπονδιακός τεχνικός της Ουαλίας, Γκάρι Σπιντ είχε βρεθεί απαγχονισμένος στο γκαράζ του σπιτιού του στο Τσέστερ.  Μετά από επτά χρόνια, η σύζυγος του Ουαλού αποφάσισε να μιλήσει για πρώτη φορά δημόσια και να αποκαλύψει ένα σημείωμα το οποίο της είχε δώσει ο Σπιντ όταν ακόμα ήταν 17 χρόνων, πριν αποφασίσουν να πορευτούν μαζί στη ζωή.

Σε ένα χαρτί ο Σπιντ είχε γράψει κάποιες απο τις σκέψεις του δείχνοντας ότι από τότε αντιμετώπιζε προβλήματα κατάθλιψης.

«Αγαπητή Λουίζ
Δεν ξέρω αλήθεια τι να πω. Σκεφτόμουν να τελειώσω στη Λιντς. Σκεφτόμουν επίσης και για άλλα πράγματα τα οποία δεν θα πω. Είμαι σε κατάθλιψη. Θα πάω απλά να κοιμηθώ και ελπίζω ότι δεν θα ξυπνήσω. Σε αγαπώ τόσο πολύ. Πάντα θα σε αγαπώ. Δεν ξέρω τι άλλο να πω εκτός από το ό,τι μπορεί να με δεις πιο σύντομα από όσο νομίζεις. Δεν φεύγεις ποτέ από το μυαλό μου, τίποτα άλλο δεν φαίνεται να έχει σημασία πια. Σε αγαπώ περισσότερο από όσο μπορείς να φανταστείς.
Γκάρι».

Τον Οκτώβριο του 2020, ένας 17χρονος ποδοσφαιριστής, ο Τζέρεμι Γουίνστεν, έβαλε τέλος στη ζωή του μόλις αποδεσμεύθηκε από την Μάντσεστερ Σίτι και θεώρησε ότι το όνειρό του δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει πραγματικότητα.

Έρευνα που διενεργήθηκε τον Απρίλιο του 2020 από την Παγκόσμια Ενωση Ποδοσφαιριστών, σε συνεργασία με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Άμστερνταμ έδειξε πως ένας στους δέκα παίκτες, εμφάνισε συμπτώματα κατάθλιψης, ως συνέπεια της νέας πραγματικότητας που δημιούργησε ο κορωνοϊός. Στην έρευνα της FIFPro, που πραγματοποιήθηκε από τις 22 Μαρτίου έως τις 14 Απριλίου του έτους, συμμετείχαν 1.134 άνδρες και 468 γυναίκες, που αγωνίζονται στα πρωταθλήματα της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ελβετίας, της Νότιας Αφρικής και των ΗΠΑ

Σύμφωνα με τα αποτελέσματά της έρευνας, το 22% των γυναικών και το 13% των ανδρών, ανέφεραν συμπτώματα συμβατά με τη διάγνωση της κατάθλιψης. Μια κατάσταση «γενικευμένου άγχους» αναφέρθηκε επίσης από το 18% των παικτριών και το 16% των ποδοσφαιριστών. «Το ποσοστό των παικτών που ανέφεραν συμπτώματα, ήταν σημαντικά υψηλότερο μεταξύ εκείνων που ανησυχούν για το μέλλον τους στη βιομηχανία ποδοσφαίρου», αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

Την ίδια περίοδο, αίσθηση προκάλεσε ο αριθμός πρώην και νυν παικτών που κατέφυγαν για βοήθεια και ψυχολογική υποστήριξη στην Ένωση Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών της Αγγλίας. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Telegraph», 258 άτομα, εκ των οποίων οι 64 αγωνίζονταν στις επαγγελματικές κατηγορίες της χώρας, αντιμετώπισαν προβλήματα κατάθλιψης.

Η παραδοχή μιας ψυχικής νόσου παραμένει ταμπού και σπάνια συζητείται ανοικτά, με τους περισσότερους ποδοσφαιριστές/αθλητές να μην ζητούν βοήθεια λόγω του στίγματος που υπάρχει σε τέτοιες περιπτώσεις. Κι όμως το ποδόσφαιρο μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά στην περίπτωση κάποιων φιλάθλων που αναζητούν καθοδήγηση και στήριξη σε ένα περιβάλλον στο οποίο νιώθουν αποδεκτοί και ασφαλείς.

Εμείς, ως φίλαθλοι, πηγαίνουμε στο γήπεδο και αντιμετωπίζουμε τους ποδοσφαιριστές, σαν καλοκουρδισμένα ρομποτάκια, που είναι προγραμματισμένα να προπονούνται σκληρά κάθε μέρα και να τρέχουν ασταμάτητα. Στο πρώτο λάθος, τους κατακεραυνώνουμε, γινόμαστε ανθρωποφάγοι. Λέμε, πως βγάζουν πάρα πολλά λεφτά, άρα δεν είναι δυνατόν να έχουν προβλήματα. Μπορεί να ισχύει ως έναν βαθμό. Ας μην φτάνουμε, ωστόσο, στο σημείο να αγνοούμε, πως και οι ποδοσφαιριστές, όσα λεφτά και αν βγάζουν από τα πλουσιοπάροχα συμβόλαιά τους, είναι άνθρωποι. Ένας σοβαρός τραυματισμός, μια προσωπική απογοήτευση, μια κακοδιαχείριση, η αδυναμία να ανταποκριθείς στις προσδοκίες και στην πίεση. 

Δεν είναι όλοι Μέσι και Ρονάλντο. Ακόμα, βέβαια, και τον Αργεντινό τον λοιδωρήσαμε όταν έβαλε τα κλάματα στην αποχαιρετιστήρια συνέντευξή του στη Μπαρτσελόνα. Σχολιάσαμε τα δάκρυα στα μάτια του λέγοντας ότι δεν μπορεί να κλαίει λες και δεν έχει στον ήλιο μοίρα ενώ τον περίμεναν τα δεκάδες εκατομμύρια της Παρί Σεν Ζερμέν. 

Δεν είναι όλοι οι ποδοσφαιριστές σταρ. Για την ακρίβεια οι σταρ είναι ελάχιστοι. Πίσω από τους πρωταγωνιστές υπάρχουν εκατοντάδες άλλα παιδιά που απλά προσπαθούν να βρουν μια διέξοδο μέσω του αθλήματος που αγάπησαν. Και το ποδόσφαιρο δεν είναι μόνο το lifestyle των σταρ του. Είναι, επίσης, και σκληρή καθημερινότητα για κάποιους που παλεύουν όπως εσύ κι εγώ για να τα βγάλουν πέρα, για να μην λείψει τίποτα στα παιδιά τους, για να πληρώσουν τα ενοίκια και τα δάνειά τους. Μπορεί να μην τους λυπηθείτε, αλλά σκεφτείτε τις άγνωστες πτυχές καταστάσεων που εμείς τις βλέπουμε εξιδανικευμένες. Συνήθως φθονούμε τα πλούτη και τη δόξα του τάδε και του δείνα, αλλά πίσω απ’ τη βιτρίνα υπάρχει κάτι που δεν είναι και τόσο ωραίο για όλους. 

Πριν από μερικές ημέρες ο Μπρούνο Τσιρίλο έβγαλε από μέσα του αυτό που τον «έτρωγε» από όταν σταμάτησε το ποδόσφαιρο: έγραψε για την κατάθλιψη και τις κρίσεις πανικού. Για τη μεγάλη προσπάθεια που έκανε ο ίδιος, για την προσπάθεια που πρέπει να κάνουν όσοι δίνουν την ίδια μάχη. Και δεν είναι όλοι το ίδιο δυνατοί για να βγουν νικητές. Όπως ίσως συνέβη με τον Νίκο Τσουμάνη. 

Διότι το ταμπού υπάρχει ακόμα. Ένας ποδοσφαιριστής να πάθει κατάθλιψη; Για ποιο λόγο, θα πούμε εμείς; Αν το αποδεχθούμε, αν τους «επιτρέψουμε» να μιλήσουν για αυτά που τους βασανίζουν, αν τους αναγνωρίσουμε το δικαίωμα αυτό, τότε ίσως ο Ένκε, ο Σπιντ, ο Τσουμάνης να είναι όντως τα τελευταία θύματα…