«Πάλι θες να πούμε για τη σημαία; Τα έχω πει… Τι άλλο να πούμε για τη σημαία;» είχε πει ο Μανώλης Γλέζος στον Αντρέα Χατζηπατέρα κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ που γύριζε ο τελευταίος για τη ζωή και τη δράση του «τελευταίου Παρτιζάνο» όπως ήταν και ο τίτλος του σπουδαίου ντοκιμαντέρ, το οποίο είχε προβληθεί από την ΕΡΤ. Το προσωνύμιο του το είχε προσδώσει ο Γάλλος στρατηγός Ντε Γκωλ: «Ο Πρώτος παρτιζάνος της Ευρώπης».
Ο Μανώλης Γλέζος όπως και ο φίλος του Λάκης Σάντας ήταν «καταδικασμένοι» για όλους τη ζωή να μιλάνε και να αφηγούνται τη βραδιά εκείνη της 30ης προς 31ης Μαΐου το 1941- χρονιά όπως θα καταλάβατε της γερμανικής κατοχής- όταν στα 19 τους χρόνια, φοιτητές και ακόμα, ανέβηκαν στον βράχο της Ακρόπολης και κυριολεκτικά κάτω από τα μάτια της γερμανικής φρουράς κατέβασαν τη ναζιστική σημαία και ανήρτησαν και πάλι την ελληνική.
Το νου του στη μητέρα του
Ο Μανώλης Γλέζος περισσότερο είχε τον φόβο και το μυαλό του στη μάνα του, η οποία σίγουρα θα τον κατσάδιαζε που το είχε σκάσει βράδυ από το σπίτι, παρά για τους Γερμανούς.
«Η πιο έντονη ανάμνηση της ζωής μου, είναι η μάνα μου. Με ρωτάνε διαρκώς για τη σημαία. Εγώ όμως, ακόμα κι από την ιστορία της σημαίας, θυμάμαι τη μάνα μου.
Όταν γυρίζαμε εκείνη την ημέρα στα σπίτια μας, η ώρα ήταν περασμένη, μετά τα μεσάνυχτα. Πάω στο σπίτι και βλέπω τη μάνα μου ένα κουβάρι στα σκαλοπάτια απ’ έξω. Με περίμενε… Την πλησιάζω και της λέω, “Μάνα!”. Σηκώνεται απότομα, με πιάνει από τον λαιμό, με πάει στην κουζίνα για να μην ακούσουν οι άλλοι και ξυπνήσουν και μου λέει, “Πού ήσουν;”.
Τότε εγώ ανοίγω το σακάκι και της δείχνω το κομμάτι της σβάστικας που είχαμε κόψει. Με αγκαλιάζει, με φιλάει και μου λέει, “Πήγαινε κοιμήσου”.
«Κοίτα τη σημαία την Ακρόπολη»
Την άλλη μέρα το πρωί, ακούω τον εξής διάλογο: Ο πατριός μου τη ρωτάει, “Πού ήταν χθες το βράδυ ο μεγάλος σου γιος;”. Του απαντάει, “Ανέβα στην ταράτσα και κοίταξε στην Ακρόπολη“.
Ποτέ μου δεν τη ρώτησα πώς το κατάλαβε. Θα το θεωρούσα προσβολή στη νοημοσύνη της. Αλλά για μένα αυτό ήταν το πιο συγκινητικό συμβάν στην ιστορία μου. Η μάνα μου.
Έτσι κατέβηκε η ναζιστική σημαία
Πώς κατεβάσαμε τη σημαία; Έγινε ένα σκαρφάλωμα, αλλά δεν μπορέσαμε να την κατεβάσουμε αρχικά. Κρεμαστήκαμε μαζί με τον Λάκη, αλλά υπήρχαν τρία συρματόσχοινα που έπρεπε να κόψουμε. Τα λύσαμε. Και τότε την ταρακουνήσαμε και μετά από λίγο, έπεσε πάνω μας. Μας κουκούλωσε. Η ώρα κόντευε μία το πρωί. Κόψαμε από ένα κομμάτι ο καθένας μας και το υπόλοιπο το ρίξαμε στο σπήλαιο της Αγραύλου όπως ήταν ως τότε γνωστό. Σήμερα οι αρχαιολόγοι το χαρακτηρίζουν ως Μυκηναϊκή Κρήνη».
Εκδιώξεις, φυλακίσεις, εξορίες
Δεν αρνιόταν ποτέ να μιλήσει για τη σημαία. Δεν είναι ότι δεν ήθελε να μιλάει γι αυτό. Ενέπνευσε χιλιάδες κόσμου η ενέργειά τους. Όχι μόνο τους Έλληνες, καθώς η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό ο Μανώλης Γλέζος. Πως θα μπορούσε να είναι μόνο αυτό ένας άνθρωπος που πολέμησε για την Ελλάδα και… πολεμήθηκε από τους «Έλληνες»; Όταν εκδιώχθηκε και καταδιώχθηκε με μανία στον εμφύλιο μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Χούντα… Όταν κρατήθηκε επί τέσσερα συναπτά έτη σε Γουδί, Πικέρμι, Γενική Ασφάλεια Χωροφυλακής, Γυάρο, Παρθένι Λέρου και Ωρωπό;
Όταν συνολικά έχει καταδικασθεί 28 φορές για την πολιτική και αντιστασιακή δραστηριότητα του από τις οποίες τρεις φορές σε θάνατο;
Γιατί, δυστυχώς, ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας σχεδόν ένα χρόνο μετά, στις 24 Μαρτίου του 1942, συνελήφθησαν από τους Γερμανούς και φυλακίστηκαν στις φυλακές Αβέρωφ. Αφέθηκε ελεύθερος γιατί από τα βασανιστήρια προσβλήθηκε από φυματίωση βαριάς μορφής.
Δεν ήταν μόνο η σημαία ο Μανώλης Γλέζος. Η ζωή του όλη ήταν συνυφασμένη με την παράτολμη ενέργεια της 30ης Μαΐου του 1941, αλλά για τον 19χρόνο τότε Απειρανθιώτη από τη Νάξο δεν ήταν επικίνδυνο. Δεν τον λογάριαζε, ήταν από τους πρώτους που κατατάχτηκε να πολεμήσει στο αλβανικό μέτωπο, αλλά τον έδιωξαν γιατί ήταν μικρότερος από το όριο. Βρήκε τρόπους άλλους να συνεισφέρει όμως.
Φυλακίστηκε συνολικά 11 χρόνια
Στις 21 Απριλίου του 1943 συλλαμβάνεται και πάλι, εκείνη τη φορά από τους Ιταλούς όμως για την ενάντιά τους δράση του, οπότε και παρέμεινε στη φυλακή για τρεις μήνες. Έξι μήνες μετά την απελευθέρωσή του από τους Ιταλούς, στις 7 Φεβρουαρίου του 1944 συλλαμβάνεται πάλι, αυτή τη φορά από συνεργάτες των κατακτητών, για «επικίνδυνη αντεθνική δράση» και φυλακίζεται για 7,5 μήνες. Κατάφερε τελικά να δραπετεύσει στις 21 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους.
Ο συνολικός χρόνος παραμονής του Μανώλη Γλέζου στις φυλακές ήταν 11 έτη και 5 μήνες, ενώ 4 έτη και 6 μήνες συμπλήρωσε στην εξορία. Έγιναν εννέα απόπειρες δολοφονίας εναντίον του!
Γι αυτό ο Μανώλης Γλέζος δεν ήταν μόνο η… σημαία!
«Έμαθα από το χωριό μου ότι διαταγή μου δίνανε εγώ να πω όχι. Όλη μου η ζωή ήταν αυτό. Κι όταν πεθάνω θα σας κυνηγάει η ύπαρξή μου, μη νομίζετε ότι θα γλιτώσετε από μένα ποτέ».