Πολιτικός, συγγραφέας, δημοσιογράφος, μα πάνω απ’ όλα αγωνιστής, ο Μανώλης Γλέζος σημάδεψε την ελληνική ιστορία για πάνω από μισό αιώνα. Έναν χρόνο μετά τον θάνατό του το SDNA καταγράφει τους σημαντικότερους σταθμούς της πολυτάραχης ζωής του.
Όσο πολυτάραχη και γεμάτη ανηφόρες ήταν η ζωή του άλλο τόσο αθόρυβο ήταν το φευγιό του. Ο Μανώλης Γλέζος πέθανε σαν σήμερα έχοντας ζήσει πολλές ζωές μαζί. Καταδικάστηκε 28 φορές, τρεις σε θάνατο καταφέρνοντας να μείνει στη συλλογική συνείδηση ως μία εμβληματική προσωπικότητα. Εκείνος, που μαζί με τον Λάκη Σάντα κατέβασαν τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη ένα ξημέρωμα.
Πώς να αποτυπώσουν οι λέξεις το μέγεθος του ανδρός. Πώς να μην απορήσει κανείς πού έβρισκε τόση δύναμη, τόσο πείσμα και να παραμένει δραστήριος και διαυγής ενώ βάδιζε προς τα 100 χρόνια ζωής. Μίας ζωής ταλαιπωρημένης, κατατρεγμένης και βασανισμένης που τον μετέτρεψε σε ένα «μουσειακό είδος» ανθρώπου μίας άλλης εποχής.
Φτιαγμένος από το υλικό των ηρώων, ο Μανώλης Γλέζος γεννήθηκε στη Νάξο στις 9 Σεπτεμβρίου 1922. Λίγα χρόνια αργότερα με την οικογένειά του μετοίκησε στην Αθήνα. Μαθητής γυμνασίου ακόμη ανέπτυξε αντιφασιστική δράση. Όπως είχε πει κι ο ίδιος σε συνέντευξή του, αφορμή ήταν η έλευση ενός συμμαθητή του από τα Δωδεκάνησα, του Λευτέρη Σελά.
Μία ομάδα μαθητών αποτελούμενη από τον ίδιο, τον Λευτέρη Σελά, τον Απόστολο Σάντα τον Θόδωρο Ρεμουντάκη και τον Αντώνη Μοσχεβάκη δημιούργησε πατριωτική οργάνωση για την «Απελευθέρωση της Δωδεκανήσου». Η ομάδα αυτή, σύμφωνα με τον ίδιο μετατράπηκε στην πορεία σε ομάδα αντιφασιστική εναντίον του καθεστώτος του Μεταξά.
Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν δύσκολα. Η κατοχή γονάτισε την Ελλάδα και την Αθήνα με τον πληθυσμό να πεθαίνει από λιμό και από κακουχίες. Το 1940 ο Γλέζος πέτυχε την εισαγωγή του στην ΑΣΟΕΕ ενώ κατά τη διάρκεια του πολέμου ζήτησε να καταταγεί στο αλβανικό μέτωπο αλλά δεν έγινε δεκτός λόγω ηλικίας.
Αν’ αυτού εργάσθηκε εθελοντικά για το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών. Κατά τη διάρκεια της κατοχής εργάστηκε στον δήμο της Αθήνας και στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, ενώ παράλληλα συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση, μέσα από τις απελευθερωτικές οργανώσεις των νέων (ΟΚΝΕ, ΕΑΜ ΝΕΩΝ και ΕΠΟΝ) με αποτέλεσμα να υποστεί πολλές διώξεις και φυλακίσεις.
Τα ξημερώματα της 31ης Μαΐου 1941 προβαίνει στην πράξη για την οποία όπως ανέφερε ο ίδιος ήταν «καταδικασμένος» να μιλάει σε όλη την υπόλοιπη ζωή. Μαζί με τον Απόστολο Σάντα ανέβηκαν στον ιερό βράχο της Ακρόπολης και κατέβασαν τη σημαία με τη σβάστικα.
«Πώς κατεβάσαμε τη σημαία; Έγινε ένα σκαρφάλωμα, αλλά δεν μπορέσαμε να την κατεβάσουμε αρχικά. Κρεμαστήκαμε μαζί με τον Λάκη, αλλά υπήρχαν τρία συρματόσχοινα που έπρεπε να κόψουμε. Τα λύσαμε. Και τότε την ταρακουνήσαμε και μετά από λίγο, έπεσε πάνω μας. Μας κουκούλωσε. Η ώρα κόντευε μία το πρωί. Κόψαμε από ένα κομμάτι ο καθένας μας και το υπόλοιπο το ρίξαμε στο σπήλαιο της Αγραύλου όπως ήταν ως τότε γνωστό. Σήμερα οι αρχαιολόγοι το χαρακτηρίζουν ως Μυκηναϊκή Κρήνη» είπε σε συνέντευξή του στην ιστοσελίδα vice.
Στη συνέχεια σχολίασε: «Η πιο έντονη ανάμνηση της ζωής μου, είναι η μάνα μου. Με ρωτάνε διαρκώς για τη σημαία. Εγώ όμως, ακόμα κι από την ιστορία της σημαίας, θυμάμαι τη μάνα μου. Όταν γυρίζαμε εκείνη την ημέρα στα σπίτια μας, η ώρα ήταν περασμένη, μετά τα μεσάνυχτα. Πάω στο σπίτι και βλέπω τη μάνα μου ένα κουβάρι στα σκαλοπάτια απ’ έξω. Με περίμενε. Την πλησιάζω και της λέω, “Μάνα!”. Σηκώνεται απότομα, με πιάνει από τον λαιμό, με πάει στην κουζίνα για να μην ακούσουν οι άλλοι και ξυπνήσουν και μου λέει, “Πού ήσουν;”. Τότε εγώ ανοίγω το σακάκι και της δείχνω το κομμάτι της σβάστικας που είχαμε κόψει. Με αγκαλιάζει, με φιλάει και μου λέει, “Πήγαινε κοιμήσου”. Την άλλη μέρα το πρωί, ακούω τον εξής διάλογο: Ο πατριός μου τη ρωτάει, “Πού ήταν χθες το βράδυ ο μεγάλος σου γιος;”. Του απαντάει, “Ανέβα στην ταράτσα και κοίταξε στην Ακρόπολη”. Ποτέ μου δεν τη ρώτησα πώς το κατάλαβε. Θα το θεωρούσα προσβολή στη νοημοσύνη της. Αλλά για μένα αυτό ήταν το πιο συγκινητικό συμβάν στην ιστορία μου. Η μάνα μου».
Η πράξη τους ενέπνευσε τους Έλληνες που αντιστέκονταν ενάντια στον κατακτητή και καθιέρωσε και τους δύο ως σύμβολα αντίστασης κατά της χιτλερικής κατοχής. Μάλιστα ο Γάλλος στρατηγός Ντε Γκωλ χαρακτήρισε τον Μανώλη Γλέζο ως «Πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης». Τόσο ο Γλέζος όσο και ο Σάντας καταδικάστηκαν ερήμην σε θάνατο από το γερμανικό στρατοδικείο. Στις 24 Μαρτίου του 1942 ο Μ. Γλέζος και ο συνεργός του συνελήφθησαν από γερμανικό κλιμάκιο και φυλακίστηκαν στις φυλακές Αβέρωφ. Εκεί ο Γλέζος εξαιτίας βασανιστηρίων προσβλήθηκε από φυματίωση βαριάς μορφής οπότε και αφέθηκε ελεύθερος.
Στις 21 Απριλίου του 1943 συνελήφθη και πάλι αυτή τη φορά από τους Ιταλούς κατακτητές για την ενάντιά τους δράση του, οπότε και παρέμεινε στη φυλακή για τρεις μήνες. Έξι μόλις μήνες μετά την απελευθέρωσή του από τους Ιταλούς, στις 7 Φεβρουαρίου του 1944 πιάστηκε και πάλι, αυτή τη φορά από συνεργάτες των κατακτητών, για «επικίνδυνη αντεθνική δράση» και φυλακίστηκε για 7,5 μήνες. Κατάφερε τελικά να δραπετεύσει στις 21 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους.
Το 1944 οι Ναζί εκτέλεσαν τον αδερφό του, Νίκο ενώ μετά την απελευθέρωση ανέλαβε διευθυντής του «Ριζοσπάστη» και με την έναρξη του Εμφυλίου συνελήφθη ξανά. Καταδικάστηκε μέχρι και σε θάνατο και αποφυλακίστηκε το 1954 χάρη στη διεθνή κινητοποίηση και το ενδιαφέρον προσωπικοτήτων όπως ο Ντε Γκολ και ο Πικάσο.
Δυο χρόνια μετά ανέλαβε τη διεύθυνση της «Αυγής» και στη συνέχεια εκλέχθηκε στην ΚΕ του παράνομου τότε ΚΚΕ. Τον Αύγουστο του 1958 – χρονιά που του απονεμήθηκε το Διεθνές Βραβείο Δημοσιογραφίας – βρέθηκε ξανά στα κρατητήρια κατηγορούμενος ως κατάσκοπος μαζί με άλλα οκτώ στελέχη του κόμματος. Στη συνέχεια η ζωή του περιλάμβανε στρατοδικείο, πέντε χρόνια φυλακή, νέες εγχώριες και διεθνείς αντιδράσεις, στους αλληλέγγυους και οι Πολ Μπονκούρ, Αλμπέρ Καμύ και Ζαν Πολ Σαρτρ, αποφυλάκιση με βασιλικό διάταγμα το 1962, βραβείο Λένιν το 1963, νέα σύλληψη ανήμερα της 21ης Απριλίου 1967, φυλακές, εξορίες, απελευθέρωση με τη γενική αμνηστία του Παπαδόπουλου το 1971.
Στις βουλευτικές εκλογές του 1981 και του 1985, όπου η ΕΔΑ αποφάσισε συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ, ο Μ. Γλέζος εκλέχτηκε Βουλευτής στην Α’ εκλογική περιφέρεια Αθηνών και στην Β’ εκλογική περιφέρεια Πειραιώς αντίστοιχα. Το 1984 εκλέχτηκε για πρώτη φορά Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με το ΠΑΣΟΚ.
Επανεξελέγη το 1985 βουλευτής, αλλά στις 19 Ιουνίου του ίδιου έτους ανεξαρτητοποιήθηκε από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ. Την 1η Ιανουαρίου 1987 παραιτήθηκε του βουλευτικού του αξιώματος. Στις βουλευτικές εκλογές του 2000 ήταν υποψήφιος με το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού. Το 2002, διαμόρφωσε την πολιτική ομάδα Ενεργοί Πολίτες. Η πολιτική ομάδα σε συνεργασία με τον Συνασπισμό και άλλα μικρότερα κόμματα της Αριστεράς, μέσω του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 2004. Το 2002 εκλέχθηκε Νομαρχιακός Σύμβουλος Αθηνών-Πειραιά της περιφέρειας Αττικής επικεφαλής του ανεξάρτητου συνδυασμού Ενεργοί Πολίτες συγκεντρώνοντας ποσοστό 11%.
Στις Δημοτικές εκλογές του 2010 εκλέχτηκε Δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Πάρου (τόπο καταγωγής της μητέρας του), Επικεφαλής της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Πάρου. Στις Βουλευτικές εκλογές του Μάιου και Ιουνίου 2012 εκλέχθηκε βουλευτής Επικρατείας με το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ ύστερα από χρόνια αποχής από το Ελληνικό κοινοβούλιο.
Υπήρξε Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Υπήρξε επίτιμος Πρόεδρος της επιτροπής μελέτης και αξιοποίησης του έργου της ΕΠΟΝ. Πρόεδρος της επιτροπής συμπαράστασης στον αγώνα του λαού των Σαχράουι και του απελευθερωτικού μετώπου (POLISARIO).
Στις Ευρωεκλογές του 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ με περισσότερους από 438.000 σταυρούς προτίμησης, πρώτος σε σταυρούς προτίμησης μεταξύ όλων των υποψηφίων, όλων των κομμάτων. Μαζί με τους ευρωβουλευτές Γιώργο Κατρούγκαλο και Κωνσταντίνα Κούνεβα καθώς και τον Βουλευτή Παναγιώτη Κουρουμπλή, ο Μανώλης Γλέζος εκπροσώπησε τον ΣΥΡΙΖΑ στη μεγάλη σιωπηρή πορεία κατά της τρομοκρατίας στο Παρίσι, στις 11-1-2015, όπου συμμετείχε πλήθος άνω των 3,5 εκατ. ατόμων, ανάμεσα στο οποίο βρέθηκαν και 44 ηγέτες του κόσμου, οι οποίοι μαζί με τους υπόλοιπους διαδηλωτές φώναξαν «Je suis Charlie».
Στις 17 Ιουνίου 2015, ο Γλέζος υπέβαλε την παραίτησή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με ισχύ από τις 8 Ιουλίου 2015 καθώς είχε ανακοινώσει ότι θα αποχωρήσει με την παρέλευση ενός χρόνου θητείας. Αντίστοιχες ήταν και οι διαφωνίες του με το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ μετά την αποχώρηση του. Κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος για την δανειακή σύμβαση του 2015 πήρε σαφή θέση υπέρ του «όχι»,ενώ στις διαπραγματεύσεις με με την Βόρεια Μακεδονία αντιτάχθηκε στη Συμφωνία των Πρεσπών του 2018 δηλώνοντας κατά της ονομασίας.
«Μια χώρα που έχει παραχωρήσει τα πάντα στους δανειστές της, ακόμα και την εθνική της ανεξαρτησία, δεν έχει και πολλά περιθώρια να αντιδράσει», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Μανώλης Γλέζος. «Κυβέρνηση και αντιπολίτευση συγκρούονται, αδιαφορώντας για τη Μακεδονία», πρόσθεσε, τονίζοντας πως οι Σκοπιανοί θα πρέπει να βγάλουν τη λέξη «Μακεδονία» από το μυαλό τους.
Παρέμενε διαυγής και ενεργός μέχρι το τέλος της ζωής του. Στην επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 2017 ο φωτογραφικός φακός τον απαθανάτισε υπό καταρρακτώδη βροχή να καταθέτει στεφάνι με μία υψωμένη γροθιά. Λίγα χρόνια νωρίτερα, έγινε και πάλι αντικείμενο σχολιασμού όταν δέχθηκε δακρυγόνο από τα ΜΑΤ με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει αναπνευστικά προβλήματα.
Ο Μανώλης Γλέζος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 98 ετών από καρδιακή ανεπάρκεια στο νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν» όντας νοσηλευόμενος για αρκετές εβδομάδες. Η κηδεία του τελέστηκε στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών και προεξαρχόντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερώνυμου, χωρίς λαϊκό προσκύνημα και σε ιδιαίτερα στενό οικογενειακό κύκλο, λόγω της έξαρσης του κορωνοϊού. Καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας, η σημαία στο βράχο της Ακρόπολης κυμάτιζε μεσίστια, έπειτα από κυβερνητική απόφαση.
Η είδηση του θανάτου του έκανε τον γύρο του κόσμου με τα μεγαλύτερα ΜΜΕ του πλανήτη να κάνουν λόγο για έναν μεγάλο αγωνιστή. Την επόμενη του θανάτου στο σύνολο του πολιτικού τύπου κατέλαβε περίοπτη θέση στα πρωτοσέλιδα ενώ η «Αυγή» και η «Εφημερίδα των Συντακτών» κυκλοφόρησανμε ολοσέλιδη αναφορά. Κακή εντύπωση έκανε το γεγονός ότι ο «Ριζοσπάστης», εφημερίδα – σύμβολο της αριστεράς αφιέρωσε ένα πολύ μικρό κομμάτι στο πρωτοσέλιδο για τον Γλέζο που διετέλεσε μέχρι και διευθυντής του εντύπου.
Ο Μανώλης Γλέζος ήταν ο τελευταίος μίας γενιάς σπουδαίων ανθρώπων που πέρασαν μέσα από κύματα. Αντί επιλόγου, λόγια του ιδίου με τη συμβουλή που θα έδινε στους νέους μέσα από το vice: «Τι να πω σε ένα νέο; Ότι θα αντικαταστήσει το παλιό. Αλλά δεν είναι όλοι οι νέοι σωστοί μόνο και μόνο λόγω ηλικίας. Υπάρχουν οι βολεψάκηδες. Υπάρχουν οι αποχωρούντες. Υπάρχουν και αυτοί που νομίζουν ότι η επανάσταση είναι να σπάνε τις βιτρίνες και δεν καταλαβαίνουν ότι αν σπάνε βιτρίνες τραπεζών, οι τράπεζες αυξάνουν το ποσοστό των ζημιών τους και αυτό είναι σε βάρος των καταθετών, του λαού. Δεν το καταλαβαίνουν. Η επανάσταση είναι στο μυαλό».
Πηγές: wikipedia, vice, lifo, ΕΡΤ