Πέρασαν 26 χρόνια από ένα ματς – παρωδία, που στιγματίστηκε από την δηλητηρίαση των παικτών της ΤΣΣΚΑ πριν την «μάχη» με τον Ολυμπιακό στο ΣΕΦ. Ο σάλος, οι δηλώσεις, οι μαρτυρίες και το βίντεο – ντοκουμέντο από τις 16 Μαρτίου του 1995.
Οι φίλαθλοι της Euroleague συνήθισαν τα τελευταία χρόνια να βλέπουν τον Ολυμπιακό και την ΤΣΣΚΑ σε ματσάρες, σε παιχνίδια που κρίνουν τίτλους ή σε αναμετρήσεις – θρίλερ με μεγάλο, μπασκετικό ενδιαφέρον.
Όσα συνέβησαν όμως στις 16 Μαρτίου του 1995 μένουν πολύ μακριά από τις παραπάνω κατηγορίες. Το αγωνιστικό κομμάτι πέρασε από νωρίς σε δεύτερο ρόλο και το ερωτηματικό για την μαζική δηλητηρίαση που υπέστησαν οι παίκτες των Ρώσων παραμένει μέχρι και σήμερα…
Ας θυμηθούμε ακριβώς τι συνέβη.
Στις 16/3/1995, λοιπόν, Ολυμπιακός και ΤΣΣΚΑ διεκδικούσαν στο τρίτο παιχνίδι των προημιτελικών (σ.σ. οι σειρές ήταν best of 3 και κρίνονταν στις δύο νίκες) τη νίκη που θα τους έστελνε στο Final 4 της Σαραγόσα. Με τη σειρά στο 1-1 και το… εισιτήριο να περιμένει τον κάτοχό του, όλοι περίμεναν έναν συγκλονιστικό παιχνίδι, μία μάχη μέχρι την κόρνα της λήξης.
Αυτό δεν ήρθε ποτέ, γιατί ο Ολυμπιακός κέρδισε εύκολα με 79-54 και προκρίθηκε στο Final 4, όμως ελάχιστοι θυμούνται το τελικό αποτέλεσμα. Η πλειοψηφία στέκεται σε μία ιστορία γεμάτη «σκιές» και ερωτήσεις.
Η ΤΣΣΚΑ αγωνίστηκε στο ματς με πέντε (!) παίκτες. Οι υπόλοιποι και συγκεκριμένα οι Καράσεφ, Πασούτιν, Πανόφ, Κόρνεφ, Μοργκούνοφ και Κουράσοφ, παρέμεναν κλινήρεις από το μεσημέρι του αγώνα, λόγω δηλητηρίασης από νερό!
Στο τέλος μάλιστα, οι Ρώσοι έμειναν με τρεις και το ματς εξελίχθηκε σε παρωδία, αφού δεν υπήρχε κανένα νόημα ή… άγχος για το τελικό αποτέλεσμα.
Τα stats του αγώνα:
To background έχει ως εξής: Οι Ρώσοι κατήγγειλαν πως στο προηγούμενο ματς, που διεξήχθη δύο μέρες νωρίτερα (14/3), τους χορηγήθηκαν μπουκάλια με νερό, στα οποία εκ των υστέρων ανιχνεύθηκε μεγάλη δόση ψυχοφαρμάκων (αλοπεριντίν ή αλοπεριδόλη), που σύμφωνα με τους γιατρούς χορηγείται σε περιπτώσεις οξείας διεγερτικής κατάστασης ενός ασθενή με ψυχασθένεια ή κάτι αντίστοιχο.
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του τότε προέδρου, Μιχαΐλ Ρεσνίκοφ, που ανέφερε στις τηλεοπτικές κάμερες: «Αμέσως μετά τον αγώνα της Τρίτης όλη η ομάδα αισθάνθηκε μια αδιαθεσία, και οι παίκτες κι εγώ προσωπικά.
Οι γιατροί έδωσαν τις πρώτες βοήθειες και προς στιγμήν όλα έδειχναν νορμάλ. Την επομένη το πρωί δεν ήταν έτσι τα πράγματα, οι περισσότεροι αισθάνονταν άσχημα».
Ο Βασίλι Καράσεφ ανέφερε επίσης πως θα αυτοκτονούσε αν είχε πιστόλι (!), ο Κουντέλιν σημείωσε πως είχε παραισθήσεις και δεν μπορούσε να αναπνεύσει και ο Πανόφ πήγε στο νοσοκομείο βγάζοντας αφρούς από το στόμα του.
Από την πλευρά του, ο κομισάριος Βαλεντίν Λαζάροφ, σημείωσε:
«Το μεσημέρι με ενημέρωσαν ότι κάποιοι παίκτες της ΤΣΣΚΑ είναι στο νοσοκομείο, μάλλον με δηλητηρίαση. Ο Γκομέλσκι μου είπε ότι ενδεχομένως η ΤΣΣΚΑ δεν θα μπορεί να συμπληρώσει ούτε πεντάδα. Επικοινώνησε μάλιστα με τον γενικό γραμματέα της FIBA κ. Στάνκοβιτς, ο οποίος του είπε ότι η FIBA δεν θέλει να ασχοληθεί με το θέμα. Επικοινώνησα τότε με τους έλληνες γιατρούς οι οποίοι με διαβεβαίωσαν ότι οι παίκτες της ΤΣΣΚΑ δεν έχουν τίποτε σοβαρό. Πρότεινα στον Ολυμπιακό να μεταφερθεί κατά ένα-δύο εικοσιτετράωρα το παιχνίδι. Ο μάνατζερ της πειραϊκής ομάδας μού έδειξε το τηλεοπτικό συμβόλαιο, θέτοντας το ερώτημα ποιος θα πληρώσει τις συνέπειες σε περίπτωση καταγγελίας του. Πιστέψτε με, μίλησε για πολύ μεγάλο ποσό. Επειτα από αυτό δεν μπορούσα να μεταθέσω το παιχνίδι».
Οι Ρώσοι ένιωθαν έντονα θιγμένοι και ο διευθυντής της ομάδας, Γιούρι Γιουρκόφ τόνισε: «Το πρωί του αγώνα στο ξενοδοχείο είχαμε ένα μίτινγκ. Ήταν ο πρόεδρος της ομάδας, οι προπονητές και μέλη της διοίκησης, μαζί με τον Αλεξάντερ Γκομέλσκι, που πέταξε με την ομάδα στην Αθήνα. Δεν υπήρχε επίσημη θέση από την ομάδα για να την ακολουθήσουμε. Το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να ρωτήσουμε την FIBA στην Μόσχα. Δεν αμφισβήτησε κανείς τον δηλητηριασμό. Αλλά, έπρεπε να παίξουμε. Το πήραμε πατριωτικά, θα πεθαίναμε για να πάρουμε εκδίκηση στην Ελλάδα».
Στο παρακάτω, σπάνιο ντουκουμέντο, μπορείτε να δείτε τις διαδοχικές διαβουλεύσεις στην διοίκηση της ΤΣΣΚΑ. Όπως θα δείτε, η κάμερα εμφανίζει τον προβληματισμό στα πρόσωπα των Ρώσων και όλα όσα έγιναν πριν πατήσουν στο γήπεδο οι πέντε αθλητές του συλλόγου.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ο παίκτης που «χτυπήθηκε» περισσότερο από το περιστατικό ήταν ο Αντρέι Σπιριντόνοφ. Εκείνη η δηλητηρίαση τού είχε αφήσει… κατάλοιπα με σοβαρά προβλήματα στο νεφρό και το συκώτι. Εξηγώντας τον «εφιάλτη» του, ο παλαίμαχος παίκτης της ΤΣΣΚΑ είχε αναφέρει:
«Τώρα καταλαβαίνω πως όλα αυτά ήταν ένα τεστ. Πρόκειται για ένα απαίσιο φάρμακο. Λειτουργεί στο σύστημά σου και είναι πολύ επικίνδυνο. Στην Αθήνα το σώμα μου κατέρρευσε. Ήπια ίσως πιο γρήγορα από όλους, αλλά με “έπιασε” πιο μετά. Είχα προβλήματα με το νεφρό και το συκώτι μου. Έτσι, έπρεπε να αποσυρθώ. Σε άλλους η υπόθεση έφυγε, χωρίς να τους αφήσει σημάδια. Όμως, ο Κουντέλιν είχε πρόβλημα στα γόνατα, ο Βαντέεβ ήταν τραυματίας, όπως και ο Καράσεφ. Νομίζω πως όλα αυτά συνδέονται».
Επιπρόσθετα, οι οπαδοί της ΤΣΣΚΑ δεν ξέχασαν ποτέ όσα συνέβησαν στο ΣΕΦ. Αρκετά χρόνια μετά, στο Final 4 του 2010, οι φίλοι της ομάδας είχαν μαζί τους πανό, το οποίο έγραφε: «Τιμούμε το μπάσκετ. Είστε ντροπή.16.03.95».
Αντί επιλόγου, δείτε κάποιες γενικές τοποθετήσεις απ’όσους έζησαν εκείνο το ματς, όπως τις παρουσίασε η «sport-express» 10 χρόνια μετά το περιστατικό:
Τόμιτς: «Οταν μάθαμε ότι θα παίζαμε δέκα εναντίον πέντε, δεν αισθανθήκαμε καλά. Ο Ιωαννίδης ήταν ιδιαίτερα ενοχλημένος από την απόδοσή μας και στο ημίχρονο ακούσαμε τα εξ αμάξης».
Βολκόφ: «Φοβήθηκα για τους παίκτες της ΤΣΣΚΑ, οι οποίοι βρίσκονταν μεταξύ ζωής και θανάτου. Ζήτησα από τον Ιωαννίδη να μην αγωνισθώ. Στο πρώτο ημίχρονο δεν με άκουσε. Βλέποντας όμως την έκφραση στο πρόσωπό μου με κάθισε στον πάγκο και δεν με ξαναέβαλε στο παιχνίδι».
Σιγάλας: «Δεν καταλήξαμε σε κάποια απόφαση. Ισως θα έπρεπε αμέσως να παίξουμε με ίδιο αριθμό παικτών. Ο αντίπαλος με την απόδοσή του δεν μας έδωσε όμως αυτή τη δυνατότητα. Βγάζω το καπέλο στους παίκτες της ΤΣΣΚΑ. Αυτό που έκαναν ήταν κατόρθωμα».
Ερέμιν (προπονητής ΤΣΣΚΑ): «Στη Μόσχα είχαμε διαλύσει τον Ολυμπιακό 95-65. Για να προκριθούμε στο φάιναλ φορ χρειαζόμασταν μία νίκη στα δύο παιχνίδια της Αθήνας. Ο δεύτερος αγώνας έγινε στις 14 Μαρτίου. Ο Ολυμπιακός νίκησε πολύ δύσκολα και όχι χωρίς τη βοήθεια των διαιτητών με 86-77. Την παραμονή του τρίτου αγώνα συνέβη το απίστευτο…».
Μπαρτσό (μασέρ ΤΣΣΚΑ): «Πριν από το πρώτο παιχνίδι οι γηπεδούχοι, ως είθισται, τοποθέτησαν στον πάγκο της ομάδας μας μπουκάλια με νερό τα οποία ήταν σφραγισμένα. Στην προθέρμανση και κατά τη διάρκεια του αγώνα ήπιε από αυτά όλη η ομάδα. Μετά τον αγώνα ζήτησα από τους παίκτες να πάρουν μερικά μπουκάλια στο ξενοδοχείο. Ο Μοργκουνόφ πήρε ένα και όπως το πίεσε για να το σηκώσει, είδε ότι υπήρχε διαρροή. Κανείς μας δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία».
Κισούριν (παίκτης ΤΣΣΚΑ): «Το πρωί με τον Καράσεφ πήγαμε για καφέ. Περπατήσαμε 50 μ. ως την καφετέρια και αισθανθήκαμε κατάκοποι. Καθήσαμε στην καρέκλα. Αν είναι δυνατόν, σκεφθήκαμε. Χθες το βράδυ πετούσαμε. Ο Βασίλι αρχίζει να έχει συσπάσεις στο πρόσωπο. Επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο και πήγαμε κατευθείαν στον γιατρό της ομάδας. Μας έκανε κάποια ένεση η οποία προς στιγμήν μας ανακούφισε. Αμέσως μετά το παιχνίδι αισθανόμουν κατάθλιψη, μελαγχολία. “Αν είχα πιστόλι αυτή τη στιγμή θα αυτοκτονούσα” μου λέει ο Καράσεφ. “Και εγώ το ίδιο” του απάντησα».
Κουντέλιν (παίκτης ΤΣΣΚΑ): «Στο ξενοδοχείο άρχισα να έχω παραισθήσεις. Τη μια το δωμάτιο κουνιόταν σαν λάστιχο, την άλλη εμφανίζονταν μπροστά μου κάτι αρχαία βάζα. Εκείνη τη στιγμή αισθανόμουν ότι είχα πάθει εγκεφαλική παράλυση. Δεν μπορούσα να εκπνεύσω, είχα πρόβλημα στους πνεύμονες και οι κόρες των ματιών μου κόντευαν να πεταχτούν έξω».
Μοργκουνόφ (παίκτης ΤΣΣΚΑ): «Πριν από την προπόνηση όλη η ομάδα έδειχνε νυσταγμένη. Προσωπικά αισθανόμουν ότι στιγμές στιγμές δεν έλεγχα τον εαυτό μου. Κατά την προθέρμανση αρχίζω τα σουτάκια στο ταμπλό, όταν ακούω τον Ερέμιν: “Νικίτα, σταμάτα να κάνεις βλακείες”. Τότε συνειδητοποιώ ότι το κεφάλι μου έχει γύρει στον ώμο. Ακολούθησαν συσπάσεις στους μυς των ποδιών και της μέσης. Μπορούσαμε να αναπνεύσουμε, όχι όμως και να εκπνεύσουμε. Σοκαρίστηκα. Το νοσοκομείο στο οποίο μας μετέφεραν (σ.σ.: Γενικό Κρατικό Νίκαιας), θύμιζε κλινική σοβιετικής περιόδου. Οι γιατροί όταν μας είδαν πανικοβλήθηκαν. Στην αρχή νόμισαν ότι ήμαστε ναρκομανείς και άρχισαν να μας ρωτάνε κάποια γελοία πράγματα. Στη συνέχεια έκριναν ότι κάτι είχαμε καταπιεί και μας πήγαν για ακτινογραφίες».
Κόρνιεφ (παίκτης ΤΣΣΚΑ): «Εμένα με μετέφεραν στο νοσοκομείο λίγες ώρες πριν από την έναρξη του αγώνα. Κατά τη διαδρομή προς το στάδιο αισθάνθηκα σπασμούς στους μύες της πλάτης».
Αβραμένκο (γιατρός ΤΣΣΚΑ): «Για πρώτη φορά στην καριέρα μου αντιμετώπιζα ένα τέτοιο περιστατικό. Είχαν διπλώσει η μέση και τα χέρια του Κουντέλιν και του Μοργκουνόφ, ενώ και οι δύο αισθάνονταν ασφυξία. Οι Έλληνες γιατροί τα είχαν χαμένα. Κανείς δεν ήξερε τι να κάνει».
Γιουρκόφ (διευθυντής ΤΣΣΚΑ): «Μετά την προπόνηση ο Πανόφ ήταν ο τρίτος τον οποίο μετέφεραν με τις πρώτες βοήθειες στο νοσοκομείο. Δεν γνωρίζαμε σε ποιο νοσοκομείο είχαν μεταφερθεί ο Κουντέλιν με τον Μοργκουνόφ και τον πήγαν σε κάποιο άλλο (σ.σ.: Ερυθρός Σταυρός). Ο Πανόφ εκτός των άλλων, έβγαζε αφρούς από το στόμα. Αναγκάστηκα να φωνάξω με όλη μου τη δύναμη βοήθεια για να ασχοληθούν έγκαιρα μαζί του. Στη Μόσχα μάς εξήγησαν αργότερα ότι μπορούσε να είχε πάθει αναπνευστική ανεπάρκεια, να πέσει σε κώμα και να σταματήσει η καρδιά του».
ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΑΝ ΟΙ ΡΩΣΟΙ ΝΑ ΠΑΙΞΟΥΝ;
Γιουρκόφ (διευθυντής ΤΣΣΚΑ): «Το πρωί του αγώνα στο ξενοδοχείο είχαμε ένα μίτινγκ. Ήταν ο πρόεδρος της ομάδας, οι προπονητές και μέλη της διοίκησης, μαζί με τον Αλεξάντερ Γκομέλσκι, που πέταξε με την ομάδα στην Αθήνα. Δεν υπήρχε επίσημη θέση από την ομάδα για να την ακολουθήσουμε. Το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να ρωτήσουμε την FIBA στην Μόσχα. Δεν αμφισβήτησε κανείς τον δηλητηριασμό. Αλλά, έπρεπε να παίξουμε. Το πήραμε πατριωτικά, θα πεθαίναμε για να πάρουμε εκδίκησησ την Ελλάδα».
Ερέμιν (προπονητής ΤΣΣΚΑ): «Ήμασταν όλοι φοβισμένοι. Φοβόμασταν για όσους ήταν στο νοσοκομείο, αλλά και για το πρόστιμο μετά την αποτυχία σε ένα ματς που θα έβλεπαν όλοι. Ήταν το 1995. Έπρεπε να πάρεις την ευθύνη για την ήττα, παρά τις συγκεκριμένες καταστάσεις. Η FIBA επέμενε να παίξουμε. Πριν από το ματς ο κομισάριος είπε ότι πρέπει να παίξουμε και μετά να το ερευνήσουμε».
Σπιριντόνοφ (παίκτης ΤΣΣΚΑ): «Υπήρχαν αμφιβολίες από προπονητές και παίκτες. Αλλά, πολλοί μας εμπόδισαν από το να πάρουμε τη σωστή απόφαση. Επιπλέον, μίλησαν για την εκπαίδευση στη Σοβιετική Ένωση. Θέλαμε να πάρουμε εκδίκηση για τους παίκτες. Καταλαβαίνω τώρα πως δεν έπρεπε να παίξουμε».
Κουντέλιν (παίκτης ΤΣΣΚΑ): «Κανένας από εμάς δεν έφυγε από το ματς. Η σιγουριά του Ολυμπιακού και η “εξουσία” του ήταν μεγαλύτερη στην Ευρώπη από αυτήν της ΤΣΣΚΑ. Μας εκφόβιζαν με πρόστιμα και άλλα μέτρα».
ΠΟΙΟΣ ΤΟ ΕΚΑΝΕ;
Ερέμιν (προπονητής ΤΣΣΚΑ): «Είχα πολλά να σκεφτώ σχετικά με το ποιος δηλητηρίασε την ομάδα. Δεν θα έλεγα πως το έκανε μια ομάδα του επιπέδου του Ολυμπιακού, είναι ένας μεγάλος σύλλογος. Πιστεύω, όμως, πως εμπλέκονται άνθρωποι από τη διοίκηση της ομάδας, που σε περίπτωση ήττας φοβόντουσαν πως θα χάσουν τη δουλειά τους ή τα χρήματά τους. Ο πρόεδρός τους είχε πει πως είναι απαραίτητο να νικήσουν».
Γιουρκόφ (διευθυντής ΤΣΣΚΑ): «Είναι πιθανό αυτό το έγκλημα να είχε γίνει με τη σύμφωνη γνώμη του Ολυμπιακού. Η συμπεριφορά ήταν αντιεπαγγελματική. Το έκαναν για να μας βγάλουν από την μάχη».
Μπαρτσό (μασέρ ΤΣΣΚΑ): «Είναι προφανές ότι αυτοί που μας έκαναν επίθεση έχουν σχέση με την ελληνική ομάδα, δεν θα έλεγα όμως ότι έρχονται από τους οπαδούς της. Μπορεί κανείς να πάει στο γραφείο, να πάρει τα νερά και να τα δηλητηριάσει τόσο ελεύθερα;».
Παφρένοφ (γιατρός της ΤΣΣΚΑ): «Οι Έλληνες δημοσιογράφοι μας είπαν πως είχε γίνει… υπόγειος στοιχηματισμός στη νίκη του Ολυμπιακού. Είχαν τοποθετηθεί τεράστια ποσά. Αν νικούσε η ΤΣΣΚΑ, θα ρισκάραμε να μην φύγουμε ζωντανοί από το γήπεδο».
Αβραμένκο (γιατρός ΤΣΣΚΑ): «Οι Έλληνες λένε πως δεν έχουν καμία ανάμειξη με αυτά, όμως τα μπουκάλια δεν ήρθαν από τον ουρανό. Δεν είναι δουλειά μου να πω ότι ήρθαν από τον Ολυμπιακό».
Σιγάλας: «Αποκλείεται το ενδεχόμενο να είχε εμπλοκή ο Ολυμπιακός στη δηλητηρίαση. Ναι, αυτό το ματς ήταν πολύ σημαντικό για εμάς. Όμως, πιστέψτε με, μια τόσο μεγάλη ομάδα δεν θα έκανε ποτέ κάτι τέτοιο. Δεν το χρειαζόμασταν, η σύνθεση του Ολυμπιακού ήταν δυνατότερη από της ΤΣΣΚΑ».
Λαζάροφ (κομισάριος του αγώνα): «Αργότερα, ακούσαμε κάποιες φήμες. Κάποιοι είπαν πως η ΤΣΣΚΑ δηλητηριάστηκε στο δείπνο της στο εστιατόριο. Άλλοι λένε πως στην Ελλάδα υπήρχαν οπλισμένοι άντρες που “πέρασαν” στο ματς με πολλά χρήματα».
Πανόφ (παίκτης της ΤΣΣΚΑ): «Δεν έχουμε τη διάθεησ να θυμόμαστε τους εφιάλτες της Αθήνας. Η αλήθεια είναι πως δεν μπορείς να πεις με σιγουριά. Και τι έγινε αν ξέρει κανείς; Εδώ και τόσα χρόνια κανείς δεν απόδειξε ότι η ΤΣΣΚΑ δηλητηριάστηκε από τον Ολυμπιακό. Και κανείς δεν θα το κάνει».
Εδώ μπορείτε να δείτε όλο το ματς: